Türk Müziği Ses Sistemi

Klasik Türk müziği

      Osmanlılar yalnız musiki sanatına değil musiki ilmine de büyük önem verdiler.
    Türk müziğinin Arap, Acem, eski Yunan ve Bizans asıllı olduğunu ileri sürenler vardır. Ancak Klasik Türk Müziği genel nitelikleri bakımından Türk asıllıdır.

     Osmanlı uygarlığı her alanda büyük bir sentez geliştirdiği gibi, Türk müziği potasında yerel pek çok renk bu müziğin parçası haline gelmiş ve bunun karşılığında da Osmanlı musikisi devletin kapsadığı topraklar ve ötesine büyük etkilerde bulunmuştur.


       İstanbul'un alınmasından sonra Topkapı Sarayında kurulan Enderun Musiki Mektebi ve özel meşk hanelerde eğitime geçilmesiyle daha belirli olarak kurallaşan ve klasik bir müzik niteliği kazanan

Klasik Türk Müziği altı dönemde incelenir.

Birinci dönem; hazırlayıcı dönemdir ve başlangıcından Meragalı Abdülkadir'e (1360-1435) kadar uzanan dönemdir.

İlk klasik dönem, ikinci klasik dönem, yeni klasik dönem gibi dönemlerden günümüze gelir.

Yeni klasik dönem oldukça önemlidir ve Dede Efendi'den Zekai Dede'ye (1825-1897) kadar uzanan kapsayan dizi, makamlar, usuller ve şekiller'den oluşur.

Kısaca Klasik Türk Müziği Tarihinden Sonra Şimdi Türk Müziğinde Ses Sistemlerine Geçelim

Türk Müziği Ses Sistemi

TÜRK MÜZİĞİ SES SİSTEMİ

Aralıklar konusunu anlatırken tam ses, yarım ses gibi kavramlardan söz etmiştik. Şimdi önce tam ses veya tam aralık, sonra da yarım ses veya yarım aralık dediğimiz şeyin ne olduğunu öğrenelim.

Türk müziğinde tam ikili aralık, küçük küçük birbirine eşit dokuz parçanın birleşmesinden meydana gelmiştir. Bu küçük parçaların her birine koma adı verilir. Örneğin bir telin do sesini alacağımız yerine parmağımızla basalım. Sonra ikinci parmağımızla re sesini alabileceğimiz bir yerine basalım. İki parmağımız arasında kalan uzaklığı ölçüp dokuza bölersek, iki parmağımız arasında kalan uzaklığın 1/9 ‘ini buluruz. İşte bu tam ikili aralık arasındaki her 1/9 parçaya 1 koma adı verilir.

Koma Tablosu

İşte tam ses, iki ses arasında dokuz komalık uzaklık bulunan aralıklardır. Batı müziğinde yarım ses ise, iki ses arasında 4,5 komalık uzaklık olan aralıklardır. Türk müziğinde ise tabii do gamın da mi-fa, si-do aralıkları 4 komadır.

TÜRK MÜZİĞİ SİSTEMİ VE İKİLİ ARALIKLAR

Türk müziğinde herhangi bir tam ses pestten tize doğru 1. , 4. , 5. , 8. , ve 9. komalarda birer diyeze; yine tizden petse doğru 1. , 4. , 5. , 8. , ve 9. komalarda da birer bemole sahiptir. Bütün bu diyez ve bemollerin özel şekilleri vardır.

TÜRK MÜZİĞİNDE İKİLİ ARALIKLARIN İSİMLENDİRİLMESİ ve DEĞİŞTİRME İŞARETLERİ 

Türk müziğine özgü ikili aralıkların her birinin ismi ve harflerle gösterilen sembolleri vardır. Şimdi bunları bir cetvel halinde görelim;

Artık Türk müziğinde diyez ve bemolden söz ederken diyezin tanımında, değeri kadar tizleştirir, bemolün tanımında ise değeri kadar pestleştirir diyeceğiz. Bunun nedeni Türk müziğinde değişik koma değerlerine sahip olmasındandır. Diğer bir deyişle diyez ve bemollerin değerleri birbirinden farklıdır. Batı müziğinde Do-re ikili aralığı tam ses olarak tanımlanıyorsa, Türk müziğinde artık bu aralığa tanini aralığı diyeceğiz ve bunu “T” harfiyle simgeleyeceğiz. Aynen mi-fa; si-do aralığına yarım ses tanımı yerine bakiye diyeceğimiz ve bunu “B” harfiyle göstereceğimiz gibi. Bu harfler tek başına ne diyezi ne de bemolü gösterir sadece iki ses arasında matematiksel değer olarak kaç komalık bir aralık bulunduğunu anlatır.

Türk müziği sisteminde herhangi bir işaretle değişmemişse mi-fa, si-do aralığı dört koma (bakiye)aralığıdır. Bu aralığın simgesi de “B” dir

Artık Türk müziğimizdeki aralıkları ve değiştirme işaretlerini kullanacağız. Bu işaretlerin koma değerlerini, sembollerini çok iyi ezberlememiz gerekir. Aşağıda kendi kendinize uygulayacağınız bu konuyla ilgili testin tüm sorularını cevaplamadan bir sonraki konuya geçmemenizi öneririm. Unutmamanız gereken en önemli faktör, sabırlı olmaktır. Haydi bakalım kolay gelsin.


İşte gördüğümüz bu değişik aralıklar, değişik sıralamalarla yan yana gelerek çeşni adını verdiğimiz dörtlü ve beşlileri oluştururlar. Bu dörtlü ve beşliler değişik sıralamayla eklenerek makam dizilerimizi meydana getirirler.

TÜRK MÜZİĞİNDE BİR SEKİZLİDE (DİZİDE) BULUNAN 24 ARALIK ve 25 PERDENİN İSİM VE YERLERİ

Bu tablo size çok karmaşık gelebilir ama bilimsel olarak bu listeyi verdikten sonra şimdi artık çok sıklıkta duyacağınız ana perdelerimizin Türk müziğindeki isimlerini öğrenmeye başlayalım mı!

Linkedin Google+